Δύο διαφορετικά τυριά από τη Νάξο παίρνουν τα ονόματά τους από τις ιδιότητες που τους χαρίζουν η πρώτη ύλη και η τυροκόμησή τους.
Το Αρσενικό είναι ένα τυρί που θυμίζει κεφαλοτύρι και παρασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα, κυρίως από τα ορεινά χωριά, που συλλέγεται συνήθως στις στάνες ή στους μητάτους. Με την προσθήκη της πυτιάς δίνει τη μανούρα, η οποία στη συνέχεια στραγγίζει μέσα σε ψάθινα καλαθάκια από ξεραμένα βούρλα, τα «τσιμίσκια». Αφού στραγγίξουν οι μανούρες, αφαιρούνται από τα τσιμίσκια και τοποθετούνται πάνω σε τάβλες σε δροσερό και σκοτεινό μέρος. Μετά από περίπου έξι μήνες, στη διάρκεια των οποίων γίνονται τακτικές επαλείψεις με ελαιόλαδο, το Αρσενικό είναι έτοιμο για κατανάλωση.
Τι του έδωσε το όνομά του; Η δύναμη όχι μόνο στη γεύση, αφού πρόκειται για ένα έντονο σε χαρακτηριστικά τυρί, αλλά και στο γάλα που χρησιμοποιείται, μια και το τυροκομούν με τα πιο δυνατά γάλα του χρόνου, την άνοιξη.
Απέναντι από το Αρσενικό στη Νάξο στέκει το Θηλυκό τυρί, που όταν ωριμάσει το λένε και α(ν)θότυρο. Γίνεται από το τυρόγαλα της τυροκόμησης του Αρσενικού που δίνει τη φρέσκια, άπαχη γλυκιά μυζήθρα. Όταν η μυζήθρα μείνει και ωριμάσει για έναν χρόνο, γίνεται το Θηλυκό ή Θηλυκοτύρι.
Τι του έδωσε το όνομά του; Καθώς φτιάχνεται από τυρόγαλα είναι αδύναμο, χαμηλό σε λιπαρά, και επίσης ελαφρά αλατισμένο, οπότε αυτό το πιο αδύναμο και «κομψό» προφίλ του χάρισε τον χαρακτηρισμό του θηλυκού.
