Όλη η Ελλάδα ξέρει πια τον κρητικό ντάκο. Για την ακρίβεια, ξέρει μόνο ένα είδος ντάκου, την κριθαροκουλούρα (στρογγυλό παξιμάδι από κριθάρι) με τη ντομάτα, το ελαιόλαδο, τη φέτα και τα λοιπά. Όμως, αυτός ο ντάκος είναι μια από τις μορφές που μπορεί να έχει το παξιμάδι.

Το διπλοφουρνιστό παξιμάδι ήταν γνωστό από την αρχαιότητα και αντικαθιστούσε το ψωμί. Στην Κρήτη το έτρωγαν από το πρωί, μαζί με το πρωινό ρόφημα, μέχρι το βράδυ σαν συνοδευτικό του φαγητού. Πολλές φορές, ήταν το κύριο γεύμα μαζί με λάδι, ένα κομμάτι τυρί και ελιές.

Τα τελευταία χρόνια – αφότου οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι το παξιμάδι είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, ιχνοστοιχεία, μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες – ο ντάκος έχει κατακτήσει όλη την Ελλάδα.

{relatedarticle 296}

Τα κυριότερα είδη του παξιμαδιού είναι το κρίθινο, το μιγάδι (από μίγμα σταρένιου με κρίθινο αλεύρι), το σταρένιο, το σικάλεως, το εφτάζυμο, ενώ εσχάτως κερδίζουν έδαφος και τα παξιμαδάκια από χαρούπι. Φτιάχνεται σε κουλούρες, μικρές και μεγάλες, και ντάκους δηλαδή μακρόστενες φέτες σε διάφορα μεγέθη, μεγάλες, μεσαίες και μπουκιές.

Όσο για τα τυριά που μπορούν να «ξαπλώσουν» πάνω στο ντάκο, όρεξη να έχουμε να πειραματιζόμαστε! Εκτός από την all-time classic φέτα – σκληρή ή μαλακή – μπορούμε να δοκιμάσουμε ντάκο στην αυθεντική κρητική εκδοχή με ξινομυζήθρα ή πηχτόγαλο Χανίων, να δώσουμε άλλη γεύση με ένα προσεκτικά επιλεγμένο γιδοτύρι, να φτιάξουμε πρώτο μεζέ με ντακάκια και ψητό ταλαγάνι, να προσθέσουμε μια εκλεκτή γραβιέρα, σε αλμυρή εκδοχή με ελιές ή σε γλυκιά με μέλι. Για πιο… international εμπειρίες, επιλέγουμε ντάκο με μοτσαρέλα και πέστο βασιλικού και για κυκλαδίτικες γευστικές αναζητήσεις, απλώνουμε στην κριθαροκουλούρα μας κοπανιστή.

ntakos cheeselovers

Πριν μπει στο πιάτο, ο ντάκος βρέχεται με λίγο νερό. Το κάθε είδος παξιμαδιού θέλει διαφορετικό βρέξιμο, ώστε να μαλακώσει όσο πρέπει χωρίς να λιώσει. Οι μεγάλες σκληρές κρίθινες κουλούρες θέλουν περισσότερο νερό και τα ντακάκια σε μπουκιές σχεδόν καθόλου («πιτσίλισμα» με μερικές σταγόνες είναι αρκετό).

Ντάκο με ώριμες ντομάτες και πρόβειο τυρί, ως το «ιδανικό εύγευστο σνακ για τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού», προτείνει στη στήλη γαστρονομίας η αυστριακή εφημερίδα Der Standard.

ntakos cheeselovers3

Το cheeselovers προτείνει τρεις παραλλαγές για τον καλοκαιρινό σας ντάκο:

Χαρουπομπουκιές με κατίκι
για 4 μερίδες
Βρέχουμε 12 μικρά χαρουποπαξίμαδα, με ελάχιστο νερό και τα βάζουμε σε μπολ. Ραντίζουμε με ελαιόλαδο, προσθέτουμε 4 «καλές» κουταλιές της σούπας κατίκι, 12 ντοματίνια κομμένα στη μέση, πασπαλίζουμε με φρέσκια ρίγανη, ανακατεύουμε ελαφρά και σερβίρουμε.

Ντάκος πικάντικος
για 4 μερίδες
Επιλέγουμε 4 μεγάλα σταρένια παξιμάδια, τα βρέχουμε με λίγες σταγόνες νερό (τα σταρένια είναι συνήθως μαλακά και δεν πρέπει να το παρακάνουμε με το νερό) και τα ραντίζουμε με ελαιόλαδο. Αλείφουμε το καθένα με λίγη πάστα ελιάς Καλαμών. Ψιλοκόβουμε μια μεγάλη ή δυο μικρές ντομάτες, μια καυτερή πιπερίτσα (ή και παραπάνω αν θέλουμε και αντέχουμε) και ανακατεύουμε με 4 κουταλιές μυζήθρα νωπή. Μοιράζουμε το μίγμα στα 4 παξιμάδια, πασπαλίζουμε με θυμάρι και σερβίρουμε.

«Λαντουριστό» από την ανατολική Κρήτη
για 4 μερίδες
Βρέχουμε ελαφρά 4 κρίθινους ντάκους ή μικρές κριθαροκουλούρες. Αλατίζουμε με αλάτι καλής ποιότητας και περιχύνουμε με έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ή ακόμη καλύτερα αγουρόλαδο! Προαιρετικά, προσθέτουμε λίγες σταγόνες ξύδι από κρασί. Συνοδεύουμε με γραβιέρα ή κεφαλοτύρι και ελιές ή κόβουμε το τυρί σε μικρούς κύβους και το ρίχνουμε πάνω στα παξιμάδια.